હિન્દુ ધર્મમાં ભગવાન ગણેશને ‘પ્રથમ પૂજાયેલા’ દેવતા માનવામાં આવે છે. કોઈપણ શુભ કાર્ય, લગ્ન હોય કે કોઈ અન્ય શુભ કાર્ય, ગણેશજીની પૂજા કર્યા વિના શરૂ કરવામાં આવતા નથી. ભગવાન ગણેશને ગજાનન તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, કારણ કે તેનું માથું એક હાથીના માથા જેવું છે જ્યારે શરીર માનવ જેવું છે. હવે તમે જાણતા જ હશો કે ગણેશનું માથું કાપ્યા પછી તેઓને હાથીના માથાને તેમના શરીરમાં લગાડવામાં આવ્યું હતું, પરંતુ શું તમે જાણો છો કે ગણેશનું અસલ માથું ક્યાં છે?
તમને જાણીને આશ્ચર્ય થશે કે ભગવાન ગણેશનું અસલ માથું હજી ગુફામાં હાજર છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ભગવાન શિવ ગુસ્સે થયા અને તેમણે ગણેશનું કપાળ શરીરમાંથી કાપીને ગુફામાં મૂક્યું. આ ગુફા પાટલ ભુવનેશ્વર તરીકે ઓળખાય છે.
પાટલ ભુવનેશ્વરમાં હાજર ગણેશની મૂર્તિને આદિ ગણેશ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. માનવામાં આવે છે કે આ ગુફાની શોધ કલ્યાગમાં આદિ શંકરાચાર્યે કરી હતી. આ ગુફા ઉત્તરાખંડના પિથૌડાગાઢમાં ગંગોલીહાટથી 14 કિમીના અંતરે સ્થિત છે.
એવું કહેવામાં આવે છે કે ભગવાન શિવ પોતે ગણેશના આ તૂટેલા માથાની રક્ષા કરે છે. આ ગુફામાં, ભગવાન ગણેશની વિખરાયેલી મૂર્તિની ઉપરથી, 108-પાંખડીવાળું બ્રહ્મકમલના સ્વરૂપનો એક ખડકલો છે. આ બ્રહ્મકમાલથી ભગવાન ગણેશની કપાળ પર દિવ્ય ટીપા પડે છે. મુખ્ય ટીપા ગણેશના ચહેરા પર પડતા દેખાય છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ બ્રહ્મકમલની સ્થાપના અહીં ભગવાન શિવ દ્વારા કરવામાં આવી હતી.
આ ગુફામાં ચાર યુગના પ્રતીક તરીકે ચાર પત્થરો સ્થાપિત છે. એવું કહેવામાં આવે છે કે આ પથ્થરોમાંથી એક, જે કળિયુગનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે, તે ધીમે ધીમે ઉપર આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જે દિવસે કલિયુગનું આ પથ્થરનું ચિહ્ન દિવાલ સાથે ટકરાશે ત્યારે કલિયુગના દિવસો સમાપ્ત થશે.
આ ગુફાની અંદર કેદારનાથ, બદ્રીનાથ અને બાબા અમરનાથ પણ દેખાય છે. બાબા અમરનાથની ગુફા પાસે પત્થરના મોટા પથ્થરો ફેલાયેલા છે. આ ગુફામાં કાલભૈરવની જીભ પણ જોવા મળે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જો કોઈ વ્યક્તિ કાળભૈરવના મુખમાંથી ગર્ભાશયમાં પ્રવેશ કરે છે અને પૂંછડી સુધી પહોંચે છે, તો તે મોક્ષ પ્રાપ્ત કરે